Çeviri: Ercan Çankaya Yüksek gelirli pek çok ülke gibi İsrail de onaydan geçmiş Covid-19 aşılarını ülkede piyasaya sürmekte vakit kaybetmedi. Başbakan Benjamin Netanyahu cumartesi gün ilk aşıyı yaptıracak. Ancak Gazze Şeridi ve Batı Şeria’daki yaklaşık 5 milyon Filistinlinin aşılanması belirsiz bir geleceğe kaldı. Mali, siyasi, lojistik sebeplerden dolayı Filistinlilerin aşılanması ayları bulabilir. Aşı olanlar ve olmayanlar ayrımı yalnızca İsrail ve Filistinlileri ilgilendiren onlarca ayrışma başlığından biri olmayacak. Yakın zamanda dünya, aşı olanlar ve olmayanlar olarak ikiye bölünecek. ABD, İngiltere, Rusya sağlık çalışanlarına, yaşlılara ve diğer öncelikli gruplara çoktan aşı uygulamaya başladı. Diğer bazı ülkeler de şu an sevkiyat bekliyor. 2024’E KADAR AŞIYA ERİŞEMEYECEKLER Fakat dünyanın fakir halkları daha uzun süre bekleyeceğe benziyor. Geçtiğimiz hafta sızdırılan Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) iç belgelerine göre aşılar, bazı ülkelere 2024’e kadar ulaşamayacak. Kısacası, virüsü engellemek için küresel çapta bir çalışmaya girişilemeyecek. ‘HERKES GÜVENDE OLANA KADAR KİMSE GÜVENDE DEĞİL’ DSÖ Filistin Sorumlusu Gerald Rockenschaub’a göre “Herkes güvende olana kadar hiç kimse güvende değil.” Rockenschaub, “Aşı satın alamayan ülkelerin aşı ihtiyaçlarını karşılamak herkesin çıkarınadır.” diyor. İsrail ve Filistin örneğindeyse aynı bölgedeki iki toplum, uçurumun birbiriyle bağıntısı olmayan iki yakasını temsil eder gibi duruyor. GÜNDE 60 BİN KİŞİ AŞILANACAK İsrail hükümeti, Pfizer-BionTech’in onayladığı dört milyon doz aşıyla başlayarak ulusal sağlık programı çerçevesinde günde 60 bin kişiyi aşılayacak. Aşılananlara daha fazla özgürlük ve imkân sağlayacak “yeşil pasaport” çıkarma planları ortasında, İsrailliler pandeminin son günlerini yaşadıkları inancıyla hareket ediyor. ‘PİYASADAKİ AŞILARDAN HİÇBİRİNİ KARŞILAYAMAYIZ’ Öte yandan, Filistinli liderler piyasadaki aşıların hiçbiri karşılayacak durumları olmadığını söylüyor. DSÖ’nün incelemesine göre Pfizer-BionTech doz başına yaklaşık 20 dolara mal oluyor; Moderna’ysa 25 ila 35 dolar arasında değişiyor. Filistinli liderler ve uluslararası aktivistler, uluslararası kamuoyunun İsrail’i Filistinlileri en kısa sürede aşılamaya zorlamasının gerektiğini söylüyorlar. İnsan Hakları Savunucusu Hekimler (Physicians for Human Rights) Grubu, İsrail’in kontrol altında tuttuğu Filistinli nüfusu aşılamasının ahlaki ve insani bir zorunluluk olduğunu söylüyor. ‘ARTAN OLURSA BELKİ GÖNDERİRİZ’ İsrail Sağlık Bakanı Yuli Edelstein, bir röportajda İsrail’in ahlaki sorumluluğuna dair iddiaları reddetse de aşıları, her gün İsrail’e çalışmak için binlerce işçi gönderen bağlı nüfusa yaymanın İsrail’in çıkarına olduğunu kabul etti. Kendi 9 milyonluk nüfuslarını aşıladıktan sonra “elde kalan” aşıları Filistinlilere gönderebileceklerini söyledi. “Aşı olmak isteyen bir İsrail vatandaşını, başka birine yardım edeceğiz diye geri çeviremeyeceklerini” söyledi. SORUN SADECE PARA DEĞİL Filistinliler, nüfuslarını aşılamak için sadece maddi yardıma değil; lojistik desteğe de ihtiyaç duyuyorlar. Örneğin, her aşı türünün korunması için gerekli olan sıcaklık şartlarını sağlamak, taşımak ve depolamak için belirli teknik koşullar gerekiyor ki Filistinlilerin bunu ülkelerini on yıllardır abluka altında tutan İsrail’in desteği olmadan sağlamaları zor görünüyor.