Kübra Karabulut
Yarım asırdır ülkemizde halk oyunlarına öncülük yapmış HOY-TUR Halk Dansları Topluluğu’nun kurucuları ve eski dansçılarından oluşan HOY-TUR gönüllüleri Hatay’da depremin yaralarını sarmak, üreticiye destek olmak, üretimin devamlılığını ve depremzedelerin memleketlerde kalmalarını sağlamak için “O Köy Bizim Köyümüzdür” projesini hayata geçirdi. HOY-TUR gönüllüleri projenin ilk adımında Hatay’ın ilk kadın kooperatifi olan Defne Kadın Girişimi Kooperatifi’ne, üretime devam edebilmeleri için 4 bin kavanoz, 4 bin şişe ve vakum makinesi desteği sağladı.
HOY-TUR’un eski dansçılarından oluşan gönüllüler, 6 Şubat depreminin en yıkıcı etkilerinin görüldüğü Hatay için harekete geçti. Depremden zarar görmüş bir köyü dayanışmayla ayağa kaldırmak amacıyla kardeş köy arayışına giren topluluk, Hatay’a sürdürülebilir destek vermek ve kalıcı ilişki kurabilmek için “O Köy Bizim Köyümüzdür” projesini başlattı. HOY-TUR gönüllülerinden Halil Yurtkuran, projenin amacının Hatay halkının memleketlerinde kalmalarını sağlamak olduğunu söyledi. Yurtkuran “Amacımız Hatay bölgesindeki üreticilerin deprem nedeniyle Hatay’dan göç etmesini engelleyebildiğimiz kadar engellemek. Bunun için de üretime devam etmeleri gerekiyordu.” dedi. Yurtkuran, projenin ortaya çıkışını ve yapılan ilk destek adımını şu ifadelerle anlattı:
Hatay bölgesindeki üreticilerin deprem nedeniyle şehirlerinden ayrılmalarını engelleyebildiğimiz kadar engellemek istiyoruz. Bunun engellenebilmesi için de üretime devam etmeleri gerekiyordu. Ancak gördük ki üretim yapamıyorlardı. Çünkü ellerindeki üretim araçları zarar görmüştü. Bazısının dokuma atölyesi çökmüş, bazısının kavanoz ve şişeleri kırılmış, bazısının zeytinyağı tenekeleri patlamış ve üretim yarım kalmıştı. Hiçbir şekilde üretemiyorlardı. Tesadüfen, bölgede yardım amaçlı bulunan HOY-TUR’dan arkadaşımız Bülent Alkan vasıtasıyla yolumuz Defne Kadın Girişimcilik Kooperatifi’yle kesişti. Kooperatifi incelediğimizde burada 30-35 kadın üreticinin olduğunu, ürettikleri malları burada yaşayan kadınların emekleriyle şişelediğini ve bunları da belli alıcılara satarak geçimlerini sağladıklarını öğrendik. Ancak depremden sonra çalışamaz vaziyettelerdi. Bize dediler ki ‘Hiç şişemiz kalmadı, hepsi kırıldı’. Biz de ilk iş olarak kendilerine toplam 4 bin kavanoz, 4 bin şişe verdik ki yürümeye başlasınlar.
'ÖNEMLİ OLAN ÜRETİME DESTEK OLMAK'
Defne Kadın Girişimcilik Kooperatifi’nin deprem nedeniyle bütün şişe ve kavanozlarının kırılması sebebiyle ellerindeki 500 litre zeytinyağı kalmış. HOY-TUR gönüllüleri bu 500 litre zeytinyağını satın alarak kooperatife destek olurken, aynı zamanda da malzeme desteğiyle kadınların üretimine destek oldu. Yurtkuran, Defne Kadın Girişimcilik Kooperatifi’nin bu isteğinin ne kadar kıymetli olduğunu vurgularken yaptıkları ilk desteği şu şekilde anlattı:
Kavanozlanacak malları vardı ama kavanozları yoktu. Biz kendilerine aramızda topladığımız parayı vermeyi teklif ettik. Onlar bize “Biz sizin desteğinizi para olarak istemiyoruz. Elimizde 500 litre zeytinyağı var. Bunları şişeleyemedik size bunları verelim” dediler. Bu paranın karşılığı bu olsun dediler. Bu bizi çok etkiledi. Ellerindeki zeytinyağının tamamını satın aldık. Kooperatif bize sattıkları zeytinyağının bedeliyle en azından kooperatife mal sağlayan arkadaşlarının, üreticilerinin ve yeni hammaddelerinin parasını ödeyebilecek. Yani biz can suyu vermiş olduk. Şişeleme ve paketleme için kullandıkları vakum makineleri depremde zarar görmüştü. Bir tane de vakum makinesi alıp getirdik. Parayla zeytinyağlarını satmış oldular, aldıkları parayla üreticilerin parasını ödüyorlar ve vakum makineleri ellerine ulaştığı için artık vakumlarını da yapabiliyorlar. Şu anda bütün üretici kadınlarla bir aradayız. Hepsi yeniden üreteceği için çok mutlu. Kavanozları geldiği için çok mutlu. Biz köye geldiğimizde boş oturuyorlardı ama şimdi üretime başladılar. Önemli olan da buydu. Bunu yaparken bizim esas dileğimiz sadece bu kooperatifle sınırlı kalınmaması, Hatay’daki diğer kooperatiflere de kardeşlik eli uzatılması. Bu proje gibi girişimlerle depremden etkilenen başka köylere de yardımlar yapılsın istiyoruz. Çünkü önemli olan üretime katkıda bulunmak, bu kadim toprakların, Anadolu’nun insanlarını tekrar ayağa kaldırmak.
'DAYANIŞMA SİSTEMİ KURMAK İSTİYORUZ'
HOY-TUR gönüllüsü Bülent Alkan, üreticiyi desteklemek için geliştirdikleri projelerinde nasıl yola çıktıklarını “HOY-TUR gönüllülerinden 4 kişi Hatay’a geldik, projeyi hayata geçirdik ve devam edeceğiz” diyerek ifade etti. HOY-TUR gönüllülerinden Nafiz Şahin “Biz eski folklorcularız, burada Kültür Bakanlığı Devlet Halk Dansları topluluğu dansçılarından bir arkadaşımızla karşılaştık. Hamdi Melekoğlu, ismindeki arkadaşımız emekli olmuş, memleketi Hatay’a yerleşmişti. O bizim Hatay’daki temsilcimiz oldu. Desteğe ihtiyacı olanları burada tespit edecek, bize bildirecek, biz de onları bizim gibi gruplarla buluşturacağız. Özellikle şunu belirtelim, bizim grubumuzun parayla pulla işi yok. IBAN falan vermiyoruz. Destek olmak isteyenlerle, destek arayanları buluşturmaya çabalıyoruz. Bir dayanışma sistemi için projemizin herkese örnek olmasını istiyoruz” dedi.
HATAY'IN YÖRESEL ÜRÜNLERİ ANKARA'DA DÜZENLENECEK BİR ORGANİZASYONLA SATILACAK
Şahin, dayanışmanın sadece Hatay’a destek sağlamakla kalmayacağını, pazar imkanını da araştırdıklarını belirtti. Şahin, haziran ayında Ankara’da düzenlemeyi planladıkları organizasyonla ilgili şu ifadeleri kullandı:
Buraya gelmişken yapabileceklerimizi listeledik, tespitler yapıyoruz. Haziran ayında, buradaki kooperatifleri Ankara’da toplayıp onların ürünlerini pazarlayabileceği bir organizasyon üzerinde çalışıyoruz.
DEFNE KADIN GİRİŞİMCİLİK KOOPERATİFİ
Hatay’ın ilk kadın kooperatifi olan Defne Kadın Girişimcilik Kooperatifi, 34 kadın ortaklı bir kooperatif olarak yola çıkmış. Marka patentine sahip olan kooperatifte yönetim kurulu üyesi olan ve başkan yardımcılığı görevini üstlenen Rahşan Atahan, kooperatife ilişkin şu bilgileri paylaştı:
“Defne Kadın Kooperatifi 2010’da kuruldu. 2010’da dernek olarak başladık, 2014’te kooperatife geçildi. Çok fazla resmi kurumdan destek alan bir kooperatif değiliz, daha çok kendi ayakları üzerinde duran bir kooperatif olduğumuz için de şu anda daha güçlü bir duruşumuz var. Defne Kadın Kooperatifi, Hatay’ın ilk kadın kooperatifi. 34 kadın ortaktık, 1 arkadaşımızı malesef depremde kaybettik. Şimdi 33 kadın kaldık. Faydalanıcı kadınlarla birlikte toplam 300 kadınız aslında. Tedarikçilerimiz, faydalanıcılarımızın hepsi kadın. Elimizden geldiğince herkese ulaşmaya çalışıyoruz. 2 sene öncesine kadar organik sertifikası olan ilk kadın kooperatifiydik. Şu an 33 ortakla en fazla ortağı olan kadın kooperatifiyiz. Marka patenti olan bir kooperatifiz. Gastronomi alanında da ortaklarımız var. Festival ve fuarlarda yöresel ürünleri, yemekleri, mezeleri de tanıtıyoruz. Yeni retimlerimizi ve çalışmalarımızı yapıp ilk olarak Ankara’ya giderek toparlanacağız, hazırlıklarımızı yapıp standımızı kurup sizleri bekleyeceğiz.”
Defne Kadın Kooperatifi, kadınları önceleyen yaklaşımıyla malzeme tedariğini ve faydalanıcı kadınları sadece Defne’de değil Hatay’ın çeşitli ilçe ve köylerinden sağlıyor. Atahan, kooperatifin işleyişi hakkında şu bilgileri verdi:
Yayladağı’nın Turfanda Köyü bizim organik köyümüz. Buradan organik ürünlerimizi temin ediyoruz. Zeytin ve zeytinyağlarımızı Yayladağı ve Altınözü’nden temin ediyoruz. Altınözü’nden aynı zamanda zahterimizi, kekiğimizi temin ediyoruz. Kekik üreticilerimiz, toplayıcılarımız yine hep kadınlardan oluşuyor. Turfanda, Yeşilpınar, Gümüşgöze, Samankaya, Aknehir köylerinden çok fazla ürün tedariğimiz var. Tıbbi aromatik bitkiler, genellikle dağlardan toplanıyor. Yayladağı ve Amanos Dağları’ndan gelen tıbbi aromatik bitkilerimizi temin ediyoruz. Yayladağı’ndan çilek reçelini direkt bir kadın kooperatifinden alıyoruz. Çileği direkt biz işlemiyoruz, onlar üretim yapıyor, pazarı biz oluşturuyoruz. Ürünlerimizi ilçe ve köylerden temin ediyoruz. Defne İlçesi’ndeyiz ama genel olarak Hatay’ın pek çok yerinden ürün alabiliyoruz.
MADDİ DESTEK DEĞİL, ÜRETİMİ DESTEK İSTİYORLAR
Defne Kadın Girişimcilik Kooperatifi Başkan Yardımcısı Rahşan Atahan, depremden sonra ayağa kalkmak için üretim yapmaya devam etmenin gerekliliğini vurgularken HOY-TUR gönüllülerinin bu ihtiyaçlarını görerek gerekli desteği sağladıklarını söyledi. Atahan güncel ihtiyaç listelerini gönüllülere ilettiklerini belirtirken, lojistik ve tesis konusunda hala zorluklar yaşadıklarını da ifade etti. Deprem sonrası kooperatife konteyner desteği sağlandığını ve bu sayede üretimi büyüttüklerini söyleyen Atahan ihtiyaçlarını dile getirerek, “Acil ihtiyaç listemiz yapıldı. Ulaşımla ilgili çok ciddi sıkıntılar yaşıyoruz ama önceden de yaşıyorduk bunu. Bizim bir panelvan araca ihtiyacımız var. Onu alacak henüz paramız yok, bu bütçeyi edinmeye çalışıyoruz. 2-3 konteyner desteği sağlandı, bu şartlarda işletmemizi büyütmeye çalışıyoruz. Zaten üyelerimiz de çoğalacak, kapımız herkese açık, ortak ya da üye olmak isteyen herkesle çalışmaya hazırız. Ben gönüllü çalışıyorum, ulaşabildiğim herkese ulaşmaya çalışıyorum. Muhtemelen daha da büyüyeceğiz ve büyüdüğümüz zaman da ihtiyaçlarımız çoğalacak. Bu destekler hem kadınlar hem de köylerimiz için çok değerli” dedi.
Atahan kırsalda kendi bahçelerinde adaçayı ve melisa yetiştiren çiftçi kadınlara üretimi büyütmeleri adına destek olmak için bir araziye ihtiyaç duyduklarını ve üretimleri artırmak için var güçleriyle çalışmaya devam edeceklerini söyledi.
