Ercan Çankaya

Her görüşten insanın toplandığı bir siyasi foruma dönüşen Twitter, aktrollerin sabotajlarını saymazsak ülkenin siyasi gündeminin yakından takip edilebileceği, sanat ve kültürün pek çok farklı dalında fikir alışverişinin yapılabileceği bir mecraya dönüştü.

Geçtiğimiz günlerde de sitede, Cumhuriyet’in ilk birası olan Ankara birasının yapımında kullanılan memba suyunun yeri bulundu.

ANKARA BİRASININ TARİHİ
Bilindiği üzere bira 1934 yılında Atatürk Orman Çiftliği içindeki bira fabrikası içinde üretilmeye başlanmıştır.

1937 yılında Atatürk, bütün çiftlikleriyle birlikte Atatürk Orman Çiftliği’nde yer alan üretim tesislerini de hazineye bağışlamıştır. Atatürk’ün tesisleri 1937’de devlete devretmesinden sonra tesisler 1939 yılında çıkan kanunla Tekel Müdürlüğü’ne devredilmiş. Ankara birasının üretimine de Tekel birası adıyla Yozgat’ta devam edilmiştir.

Devlet bu yıllarda bira tüketimini teşvik eden reklamlar da yapmıştır.

Ankara birası

Ankara birası

Şimdi başa esas konumuza dönelim. ‘Twit’lerde anlatılana göre 25 yıl önce bugün Ankara Çankaya ilçesi sınırları içinde kalan, Beytepe Köyü olarak da anılan Lodumlu köyü muhtarıyla bir görüşme yapılmış. Muhtar, o civarlardaki bir su kaynağının zamanında Atatürk tarafından Atatürk Orman Çiftliği’ndeki şarap fabrikasına götürüldüğünü anlatmış.

Twitter kullanıcısının paylaştığı, Bayındırlık İşleri Dergisi makalesinde yer alan bilgiyle muhtarın anlattıkları paralellik gösteriyor.

Sözü edilen makale şu:

makale

Karşılıklı twitler şöyle devam ediyor:

Gerçekten de çiftliğin 15 kilometre kadar güneybatısı tam da Alacaatlı - Beytepe arasında bir yerlere denk geliyor. Kot olarak da makalede zor da olsa 1100 kotları okunuyor. Marmara Havuzu'nun bulunduğu kot da 896 metre civarında olduğu için mantıklı.

Makalede yer alan ve gündüz paylaştığım kroki ise biraz yanıltıcı. Krokiye göre su kaynağı Marmara Havuzu'nun doğusunda görünüyor. Ancak aslında güneybatısında belki de çiftlik sahası dışında.

kroki

Beytepe’de 2000lerin başında öğrencilerin alternatif şenlik yaptığı Yeşil Vadi’nin olduğu yer mi acaba, çok da hoş bir alandı.

Kısacası ünlü Ankara birasının üretiminde kullanılan memba suyu, Hacettepe Üniversitesi Beytepe Kampüsü sınırları içinde kalıyor. Muhtemelen de Hacettepe öğrencilerinin Yeşil Vadi olarak bildikleri, merkezinde bir gölün bulunduğu yeşil alanın çok yakınında.

Kaynağın tam yerini tespit edebilmek için Ankaralı akademisyen İhsan Seddar Kaynar'a tekrar ulaştık. Bize şu bilgileri verdi. 

Bira sanayisi için arpa ve şerbetçi otu kadar önemli olan üçüncü unsur “su”dur. Bira fabrikasında “Kırkgöz” mevkiinden getirilen su kullanılmıştır. Kırkgözler Menba Suları olarak adlandırılan su kaynağı Orman Çiftliğinin güney batısında çiftliğe 15 km mesafede kalkerli bir yamaçtan çıkmaktadır. Mevsimine göre toplam 15 Litre/saniye ila 25 Litre/saniye arası olan sular dört ayrı kaynaktan çıkmaktadır. Bunlar arasında ana kaynak Gözana menbağıdır. Su kaynakları yamaçta dağınık olduğu ve zeminin geçirgen olması nedeniyle buraya bir kaptaj tesisatı yapılmıştır. Suların çıktığı arazinin çevresine 1,5 km genişliğinde tel örgü çekilerek, alan koruma altına alınmış, bölgedeki köylerin gündelik kullanımlarını engellememek için de tel örgünün dışına büyük bir havuz ve yalak yapılmıştır. Bu su, Orman Çiftliğinde yapılan Marmara ve Karadeniz Havuzlarında da kullanılmıştır.

Su kaynağının bugünkü yeri, Çankaya ilçesi içinde Alacaatlı ve Kızılcaşar köyleri arasındaki 1100 metre yükseklikteki Kırkgöz Tepesinin Çakırlar Tepesi tarafındaki eteklerindedir. Alacaatlı sınırları içinde, köyün güney doğu köşesindedir. Arazinin adı Kırkgöz Memba Suyu olarak tapuya işlenmiştir. Kaynağın bugünkü yerini Onur Bektaş tespit etmiştir.

Tekrar etmek gerekirse kaynağın tam yeri İhsan Seddar Kaynar'ın sorusu üzerine Onur Bektaş tarafından tespit edilmiştir. Kaynar, ayrıca şunları söylüyor:

Şu anda tam Alacaatlı’daki Sinpaş konutları karşısında 180 dönümlük boş alan.. Tapuda menba suyu işlenmiş, şu an boş.. Birisi imar planını değiştirmek için bekliyor.