Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Koronavirüs Bilim Kurulu toplantısı sonrası yaptığı açıklamada gelen bir soru üzerine Türkiye'nin R0 değerinin (bulaştırma katsayısı) şu an 1,56 olduğunu açıkladı. Koca'nın açıklaması üzerine Prof. Dr. Kayıhan Pala, "R0, 1’in altına düşmeden salgın kontrol altına alınamaz" uyarısında bulunurken Doç. Dr. Çağhan Kızıl, "R0 değerinin 1,56 olması 4 olmasından iyidir elbette ancak bu salgının hâlâ devam ettiğini anlatıyor" dedi. Asistan Profesör, Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi Emrah Altındiş de "R0 değeri 1'in altına düşmeden salgın kontrol altında denilemez. R0: 1,56 demek salgın büyüyor demektir" ifadelerini kullandı.
'İSTANBUL'DA BİR BÖLGEDE 16'YA KADAR ÇIKTIĞINI BİLİYORUZ'
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, basın toplantısında BBC Türkçe'den Fundanur Öztürk'ün yönelttiği "Şu anda bulaştırma oranı (R0 değeri) nedir? Salgın sürecinde en fazla kaç olmuştu" sorusuna şu yanıtı verdi:
R0 değeri, ben genel olarak söylüyorum, bölgesel olarak değişen değerler olmuştu biliyorsunuz. İstanbul'da bir bölgede 16'ya kadar çıktığını biliyoruz, daha dar kapsamda. Ama il bazında baktığımızda 4,5-5'leri gördüğümüz dönemler oldu. Şu an Türkiye'nin R0 değerinin 1,56 olduğunu söyleyebilirim.
'SALGIN HALEN DEVAM EDİYOR'
Bakan Koca’nın açıklamasını Twitter hesabından değerlendiren Sinir Bilim ve Genetik Uzmanı Doç. Dr. Çağhan Kızıl, "R0 değerinin 1,56 olması 4 olmasından iyidir elbette ancak bu salgının hâlâ devam ettiğini anlatıyor" dedi.
Baştan beri bilimin söylediğinin genel ve en az 3 haftalık bir karantina olduğunu belirten Kızıl, "Fakat Türkiye'de bu tedbirler alınmadı. Eğer bu yapılsaydı şimdi salgın sönümleniyor olabilirdi. R0 değerinin 1,56 olması 4 olmasından iyidir elbette ancak bu salgının hâlâ devam ettiğini anlatıyor" değerlendirmesinde bulundu.
Kızıl, "Hâlâ ligler, AVM'ler, okullar, kuaförler konuşuluyor. Eğer ikinci dalga gelirse yapılan tüm özverili çalışmalar ve çekilen sıkıntılar boşa gitmiş olacak" uyarını da yaptı.
KAYIHAN PALA: 1'İN ALTINA DÜŞMEDEN SALGIN KONTROL ALTINA ALINAMAZ
Prof. Dr. Kayıhan Pala da Twitter paylaşımında "Temel üreme katsayısı (R0) 1’in altına düşmeden salgın kontrol altına alınamaz! Kovid-19 pandemisi sırasında dünyada bildirilen en yüksek R0 6,49’dur, eğer bizde 16’ya kadar çıkmışsa bu bir rekordur ve salgının yönetilemediğini açık olarak gösterir" ifadelerini kullandı. Pala "Veriler açıklanmalıdır" çağrısında bulundu.
EMRAH ALTINDİŞ: SALGIN KONTROL ALTINDA DENİLEMEZ
Asistan Profesör, Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi Emrah Altındiş de Twitter üzerinden yaptığı açıklamada "R0 değeri 1'in altına düşmeden salgın kontrol altında denilemez. R0: 1,56 demek salgın büyüyor demektir" ifadelerini kullandı.
R0 değerinin şehirden şehire farklılık gösterdiğine dikkat çeken Altındiş, "1,56 Türkiye'nin değeri ve bir ortalama. Muhtemelen İstanbul gibi çok enfekte şehirlerde R0 değeri 2'nin çok üzerinde" dedi.
R0'in bu noktaya pek çok sokağa çıkma yasağı ile düşürülebildiğini hatırlatan Altındiş, "İhtiyacımız olan tam karantina" dedi.
R0 DEĞERİ NEDİR?
Virüs bulaştırma katsayısı ya da kısa adıyla "R0" (R-naught), virüsün bulaştığı bir kişinin, virüsün ortaya çıkmadığı bir ortamda bunu kaç kişiye bulaştıracağını gösteriyor. Örneğin, R0 değerinin 2 olması durumunda enfekte bir kişinin, herhangi bir önlem alınmaması halinde, sağlıklı ve aşı olmamış kişilerin bulunduğu bir ortamda 2 kişiye daha virüs daha virüs bulaştırır.
Bilim insanları, R0 değerini bir virüsün ne kadar bulaşıcı olduğunun tespitinde kullanılıyor. Salgının ne büyüklükte bir risk yaratacağı tahmin edilmeye çalışılıyor. R0 değeri hesaplanırken vaka sayısı ve can kaybı oranının yanı sıra kuluçka ve bulaşıcılık süresi, bulaşma yolu ve yöntemi gibi etkenler de hesaplamalara dahil ediliyor. Salgınların ilerlemesine göre de R0 sayısı değişim gösteriyor.
Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ), yaptığı ilk hesaplamalara göre, koronavirüsün R0 sayısı 1,4 ile 2,5 arasında gösteriliyor. Ancak hesaplamalarda mart ayında yapılan güncellemelerle, bu sayı da 2 ile 2,5 arasına çıkartıldı.
R0 sayısının 1'in altında olması virüsü taşıyan bir kişinin birden az kişiye bulaştırabileceği ve böylece hastalığın zamanla yok olacağı anlamına geliyor.
R0 sayısının 1'in üzerinde olması da bulaşıcılığın ve salgının süreceğinin işareti olarak görülüyor.