2011 yılında Suriye'de başlayan iç savaşın ardından Türkiye'ye ülkeden çok sayıda gçömen geldi. Suriyeliler geçici koruma statüsünde Türkiye'de yaşamlarını sürdürüyor. Ocak 2021 itibarıyla Türkiye'de "geçici koruma" kapmasındaki Suriyeli sayısı yaklaşık 3 milyon 723 bin. Rakamlar hakkında tartışmalar sürerken Suriyeliler Türkiye'deki en balabalık yabancı uyruklu grup oldu. Dünyada en fazla mülteciye ve göçmene ev sahipliği yapan Türkiye'de yurttaşların bu kişilere bakış açısı hakkında çok sayıda araştırma yapılıyor. SODEV'DEN SURİYE GÖÇÜNÜN 10. YILINDA TÜRKİYE'DE SURİYELİ GÖÇMENLER ARAŞTIRMASI Göçmenlere yönelik tepkiler ekonomik krizle birlikte artarken Sosyal Demokrasi Vakfı (SODEV) tarafından yapılan Suriye Göçünün 10. Yılında Türkiye’de Suriyeli Göçmenler Araştırması sonucun değişmediğini ortaya koydu. Araştırma sonuçlarına göre siyasi parti seçmenleri hükümetin Suriyeli politikalarından memnun değil. “Suriyeliler ülkelerine dönmeli” diyenlerin oranı yüzde 66.1 olurken yurttaşlar Suriyelilerin Türkiye'de gelecekte yapısal sorunlara neden olacağını düşünüyor. 'YAPICI BİR SÜREÇ İNŞA ETMEK İÇİN ÇABA HARCAMALIYIZ' SODEV Başkanı Ertan Aksoy, araştırma sonuçları hakkında açıklama yaptı. Aksoy, "“ Araştırma sonuçları, Türkiye toplumunun Suriyeli göçmenlere karşı yaklaşımının birçok açıdan olumsuz olduğunu ortaya koyuyor. Dünya’nın birçok yerinde göçmenler ile ilgili yapılan araştırmalar ortaya koyuyor ki; göçmenler gitmiş oldukları ülkelerde ağırlıklı olarak kalmayı tercih ediyor. Bu nedenle, Sosyal Demokratlar olarak, dışlayıcı ve ayrımcılığa dayalı tutum ve faaliyetlere karşı daha fazla mücadele etmemiz gerekmekte. Daha çok nefret söylemi yerine, daha yapıcı bir süreci inşa etmek için çaba harcamamız gerektiğini düşünüyoruz. Çünkü Sosyal Demokratlar olarak göçmenle değil , göçü yaratan ulusal ve uluslararası siyasetle kavga etmeyi önceliyoruz” ifadelerini kullandı. YURTTAŞLAR DAHA FAZLA SURİYELİ OLDUĞUNA İNANIYOR SODEV'in Suriyeli göçmenlere karşı bakış açısından çarpıcı sonuçlar çıktı. Türkiye'de yaşayan Suriyeli sayısı resmi rakamlara göre 3 milyon 723 bin olsa da araştırmaya katılanların önemli bölümü ülkedeki Suriyeli göçmen sayısının 5 milyonun üzerinde olduğu inancına sahip. Öte yandan araştırmaya göre halkın önemli bölümü de bu göçmen grubuna karşı olumsuz duygular besliyor. 'ÜLKELERİNE DÖNMELİLER' Araştırmada yurttaşlara göçmenlerin ülkelerine dönmeleri hakkında görüşleri de soruldu. Katılımcıların yüzde 55.4’ü “Suriyeliler ülkelerine dönmeli” derken, yüzde 45.5’i ileride sorun yaratacak tehlikeli insanlar olduğunu, yüzde 41.7’si de yük olarak gördüklerini belirtti. AKP'li seçmenlerin yüzde 42.6'sı da Suriyelileri ülkelerine dönmesi gerektiğini düşünüyor. Diğer siyasi partilerde ise bu oran yüzde 50'nin üzerinde. "Suriyelileri nasıl tanımlarsınız?" kategorisinin yanıtının da olumsuz olması dikkat çekti. Suriyelileri nasıl tanımlarsınız kategorisinde ise, ülke genelinde olumsuz bir bakışın hâkim olduğu görülüyor. Suriyeli göçmenlerin “temiz, güvenilir ve kibar olmadığını” söyleyenlerin oranı yüzde 70’lerin üzerine çıktı. 'SURİYELİLER ÇALIŞKAN DEĞİL' Öte yandan yurttaşlar Suriyelilerin tembel olduğunu da düşünüyor. “Suriyeliler çalışkan mıdır?” sorusuna ise katılımcıların yüzde 57.5’i “hayır” dedi. Yurttaşlar Suriyeli komşularının olmasını da istemiyor. Göçmen karşıtlığının ve AKP iktidarının yanlış politikalarının sonuçlarını gözler önüne seren araştırmada “Suriyeli komşunuz olsun ister misiniz?” sorusuna katılımcıların yüzde 55.7'si hayır yanıtını verdi. Suriyelilere yönelik tutumun insani ilişkileri de etkilediği ortaya çıktı. Araştırmaya katılanların yüzde 71.5’i Suriyelilerle “mecbur kaldıkça” iletişim kurduğunu belirtiyor. Ön yargının sonuçlarını ortaya koyan soru ise şöyle oldu: “Suriyelilerle sorun yaşıyor musunuz” Bu soruda “Hayır yaşamıyorum” diyenlerin oranı 49.7, “Bazen sorun yaşadığını” söyleyenlerin oranı yüzde 35.1, “Sorun yaşıyorum” yanıtını verenlerin oranı ise yüzde 15.3 oldu. Yaşanan sorunlarda ise yurttaşların ifadelerine göre il 3 neden: "Rahatsız ediyorlar, kurallara uymuyorlar ve pisler!" 'ZARAR GÖRMEDİM AMA...' Göçmenlere karşı negatif tutuma karşın araştırmaya katılanların yüzde 38.3’ü yerel halkla Suriyeliler arasında herhangi bir çatışmaya tanık olmadığını ancak benzer vakaları duyduğunu belirtti. Herhangi bir çatışmaya hiç tanık olmadığını belirtenlerin oranı yüzde 14.2'de kaldı. Öte yandan birkaç kez tanık olanlar yüzde 23.1 “pek çok kez” tanık olanlar ise yüzde 18.7’lik bir orana sahip. Yine “son 5 yıl içerisinde Suriyelilerden bizzat zarar gördünüz mü” sorusuna verilen yanıtlar da dikkat çeken sonuçlar ortaya koydu. Katılımcıların yüzde 77.3’ü “Hayır, zarar görmedim” yanıtını verirken “Ailenizden biri zarar gördü mü” sorusuna da yüzde 78.1’i hayır dedi. “Çevrenizde zarar gören oldu mu” sorusunda “evet, gördü” diyenlerin oranı yüzde 46.7 iken, “Hayır, görmedi” diyenlerin oranı da 41.1 oldu. Bu negatif yaklaşıma karşın araştırmaya katılanların yüzde 52.1’i devletin acil ihtiyacı olanlara yardım etmesi gerektiği görüşüne sahip. Katılımcıların yüzde 9’u ise devletin her koşulda göçmenlere yardım etmesi gerektiği düşüncesinde. 'YARDIMLAR GEREĞİNDEN ÇOK YAPILIYOR' “Sizce Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Suriyelilere yaptıkları yardımlar yeterli mi?” Katılımcıların yüzde 70’i yapılan yardımların ‘gereğinden çok’ olduğu yönünde görüş bildirdi. SURİYELİLERİN ÇALIŞMALARINA VE İŞ KURMALARINA TEPKİ Katılımcıların göçmenlere karşı olumsuz tavrı, Suriyelilere ait işyerlerine bakışları konusunda da kendini gösterdi. “Suriyeliler tarafından kurulan bir işyeriyle alışveriş yapar mısınız?” sorusuna yüzde 44.2’si “Aynı işi yapan Türk iş yeri varsa orayı tercih ederim” derken, yüzde 46.7’si “kesinlikle yapmam” yanıtını vererek tepkisini ortaya koydu. Soruya “Evet, mutlaka yaparım” diyenlerin oranı ise sadece 9.1. Suriyelilerin Türkiye’de işyeri açmasına sıcak bakmayanlar da yüzde 67.1 oldu. Çalışmaya katılanların Suriyelilerin iş yeri açmasını istememe nedenleri ise üç ana başlıkta toplandı: Vergi ödemiyorlar (yüzde 71.4), burada kalıcı olurlar (yüzde 70.8) ve bizim imkanlarımızı çalarlar (yüzde 60.3) Araştırma sonuçları, Suriyelilerin Türkiye’de çalışmasına da sıcak bakılmadığını ortaya koydu. Katılımcıların yüzde 62.8’i “Türkiye’de çalışmalarını asla istemiyorum” diyor. Bu yaklaşıma neden olarak da şu kaygılar ön plana çıkıyor: Ülkelerine dönüp orada çalışsınlar (yüzde 73.6), ücretler düşer (yüzde 67.6), burada kalıcı olurlar (yüzde 67) ve işimizi elimizden alırlar (yüzde 56.9). 'ÜLKELERİNE DÖNSÜNLER' Araştırmanın en can alıcı sorularından biri de Suriyelilerin nerede yaşamasını istedikleriydi. Katılımcıların yüzde 66.1’i “ülkelerine dönsün” derken yüzde 16.8’i güvenli bölgelere yerleştirilmeleri gerektiğini düşünüyor. Yüzde 7.1’i ise ülke ve şehir bazında dengeli bir dağılımdan yana olduğu yönünde görüş beyan etti. Suriye’deki savaşın bitmesi durumunda ise katılımcıların görüşlerinde değişim olmamakla birlikte “ülkelerine dönsünler” diyenlerin oranı dramatik bir şekilde artarak yüzde 84.2’ye yükseliyor. Öte yandan, Suriyelilerin ülke ekonomisi ve sosyal hayatına katkı sunmadığına dönük oldukça katı bir yaklaşım söz konusu. Zira Suriyelilerin Türkiye ekonomisine yararlı olmadığını düşünenlerin oranı yüzde 82.9 iken, kültürel hayata zenginlik katmadığını düşünenlerin oranı da 85.7’ye kadar çıkıyor. Suriyelilerle huzur içinde yaşanmayacağını belirtenler de hayli yüksek: %80.1 'UYUM SAĞLAYAMADILAR' Suriyeli göçmenlerin Türkiye’ye uyum sağlayamadığı yönünde de bir yaklaşım söz konusu. Katılımcıların yüzde 63,5’i uyum sağlanmadığını düşünüyor. 'SURİYELİ İLE EVLENMEM' Araştırmanın en çarpıcı bölümlerinden biri de arkadaşlık ve evlilikle ilgili. Kadın katılımcıların yüzde 68.8’si, erkeklerin ise yüzde 64.7’si “Bir Suriyeliyle evlenmem diyor. Çocuğunun bir Suriyeliyle evlenmesine izin vermeyeceklerin oranı yüzde 67.4, kardeşlerinden birinin evlenmesinden rahatsızlık duyacaklarını belirtenlerin oranı ise yüzde 65.3. Bir Suriyeli ile arkadaş olabilir misiniz sorusunda ise daha ılımlı bir tablo var. Katılımcıların yüzde 46,4’ü hayır olmam derken yüzde 18.2’si “olurum”, yüzde 20.9’u da “kısmen” yanıtını vermiş. TÜM PARTİLERİN SEÇMENLERİ RAHATSIZ Hükümetin Suriyelilerle ilgili politikalarını konusunda da memnuniyetsizlik hakim. Ankete verilen yanıtlar Türkiye genelinde değerlendirildiğinde katılımcıların yüzde 48.3’ü hükümetin politikalarını çok yanlış, yüzde 18.5’i de yanlış olarak bulduğunu belirtiyor. Partilere göre ayrıldığında ise şöyle bir tablo söz konusu: AK Parti seçmeninin yüzde 46,3’ü politikaları yanlış bulduğunu söylüyor. CHP seçmeninde bu oran yüzde 88, MHP’de yüzde 66.6, İyi Parti’de yüzde 88.1, HDP’de ise yüzde 91.6 gibi çok yüksek bir orana çıkıyor. YURTTAŞLAR GELECEKTE YENİ SORUNLAR BEKLİYOR Araştırmada katılımcılara bugünkü durumun yanı sıra geleceğe dair beklenti ve tahminler de soruldu. Katılımcılar “Gelecekte Suriyelilerin en fazla hangi konuda sorun yaratmasından endişelisiniz” sorusuna yüzde oranlarına göre şu yanıtları verdi: Suç oranları artacak, iç çatışma olacak, ekonomimiz bozulacak, bize iş kalmayacak, kültürümüz bozulacak, ahlaki yapı bozulacak ve kültürümüzü kaybedeceğiz. Araştırmadan öne çıkan diğer başlıkları ise şöyle sıralamak mümkün: ● Oturduğum mahallede bazı Suriyeli ailelerin de yerleşmesinden rahatsız olurum: Yüzde 52.8 ● Suriyelilerin yoğun olarak yaşadıkları bir mahalleye yerleşmekten rahatsız olurum: Yüzde 65.4, ● Bir Suriyeli ile aynı apartmanda yaşamaktan rahatsız olurum: Yüzde 56.6 ● Suriyeli çocukların benim çocuğumun okulunda eğitim görmesinden rahatsız olurum: Yüzde 47.6 ● Bir Suriyeli ile aynı işyerinde çalışmaktan rahatsız olurum: Yüzde 50.1, ● Bir Suriyeli ile iş için ortaklık kurmam: Yüzde 65. ● Suriyeliler Türkiye ekonomisi üzerinde olumsu etki yaratıyor: Yüzde 75.6 ● Daha ucuza çalışıp Türklerin işsiz kalmasına neden oluyorlar: Yüzde 56.3 ● Ev kiralarının artmasına neden oldu: Yüzde 65.2 ● Suriyelilere vatandaşlık hakkı verilmemeli: 61.7