Ercan Çankaya Taliban, Kabil’i hiçbir direnişle karşılaşmadan ele geçirdiğinde ve Başkan Eşref Gani ülkeden kaçtığında Afganistan’ın uzun iç savaşı bitmiş gibi görünüyordu. Ancak birkaç saat içinde bir grup savaşçı ve politikacı aksi yönde ant içerek, Taliban’ın kontrol altına alamadığı ülkenin son toprak parçasında savaşa devam edeceklerine söz verdi. Kabil'in kuzeyinde, Hindukuş dağlarındaki Penşir vadisi, 1990’lar boyunca Taliban’a karşı direnişin kalesiydi. Vadi, hâlâ o yıllardan kalma paslanmış tanklarla doludur. Gençliğinde bu bölgede gerilla eğitimi görmüş Başkan Yardımcısı Emrullah Salih, Eşref Gani ülkeyi terk ettikten sonra Taliban’ın fiilen bir kenara attığı anayasaya dayanarak kendisini başkan vekili ilan etti. Afganistan'da Taliban’dan nefret eden çok sayıda insan var ve Taliban’ın ülkede kontrolü kolayca ele geçirmesi kolayca yönetebileceği anlamına gelmiyor. Afganistan'da Taliban yönetimi altında yaşamaya zorlanabilecek, ancak bunu asla kabul etmeyecek pek çok kişi var. SOKAĞA TALİBAN'IN KANLI GEÇMİŞİNİN FARKINDA OLARAK ÇIKTILAR Birkaç gün önce de Kabil'de ve Afganistan'ın doğusunda devrilen cumhuriyetin bayrağını savunmak için kadınlar tarafından protesto gösterileri yapılmıştı. Bu insanlar, Taliban'ın kan dökme konusundaki uzun geçmişine ve muhalifleri acımasızca bastırmasına rağmen sokaklara çıktı. Nitekim Celalabad kentinde silahlı kişilerin Taliban pankartını indiren grubu dağıtması sonucu bir kişi hayatını kaybetti. Afganistan'ın Tacikistan Büyükelçisi, elçi olmadan önce eski bir üst düzey güvenlik yetkilisi olan Korgeneral Zahir Aghbar, Penşir'in savaşmak isteyenler için bir üs oluşturacağını düşünüyor. “Penşir, insanları köleleştirmek isteyen herkese karşı güçlü duruyor. Taliban'ın savaşı kazandığını söyleyemem. Taliban’la ihanet görüşmelerinden sonra görevi bırakan sadece Eşref Gani'ydi" diyor. MUHALİFLER PENŞİR'DE TOPLANIYOR Sosyal medyada yayımlanan videolar, şu anda Taliban muhaliflerinin ve potansiyel muhalif figürlerin Penşir'de toplandığını gösteriyor gibi görünüyordu. Fotoğraflarda, Savunma Bakanı General Bismillah Muhammedi ve öldürülen Kuzey İttifakı lideri Ahmed Şah Mesud'un oğlu Ahmed Mesud, Emrullah Salih'in yanındaydı. Penşir’in Himalayaların kenarında yer alan coğrafyası, onu doğal bir kale haline getiriyor ve Taliban şimdilik buraya saldırmaya cesaret edemedi. İÇ SAVAŞ MI PAZARLIK MI? Penşir’e geri çekilmenin -en azından şimdilik- askeri olduğu kadar siyasi nedenleri de var. Orada saklanan ve savaşmaya söz veren tarihi Taliban karşıtı Kuzey İttifakı'nın mevcut liderleri, bir gerilla mücadelesi planlamanın yanı sıra yeni hükümetten pay kapmak için kulis yapıyor da olabilir. Taliban’dan bazı isimler de 20 yıldan sonra ülkeyi yeniden yönetmenin o kadar kolay olmayacağını söylüyor. Taliban içinde kapsayıcı bir hükümetin daha fazla meşruiyet sağlamalarına ve barış ortamı sağlayacaklarına inananlar da var. ESKİ BAŞKAN KARZAİ, TALİBAN HÜKÜMETİNDE GÖREV ALACAK MI? Mesela Sağlık Bakanı ve Kabil belediye başkanından görevde kalmalarını istediler. Yeni kurulacak hükümette eski Barış Elçisi Abdullah Abdullah ile birlikte müzakerelere öncülük eden eski Cumhurbaşkanı Hamid Karzai'ye görev teklif edileceğine dair söylentiler var. Aghbar, Taliban'ın "diğerlerinin barış ve uyum içinde yaşamasına izin verirlerse" tüm Afgan gruplarını temsil edecek bir koalisyon hükümetinin parçası olabileceğini söyleyerek anlaşma seçeneklerine işaret etti. Bir koalisyon girişimi başarılı olamazsa Taliban karşıtı grubun süreci bir iç savaşa dönüştürme ihtimali bulunmakta. Bilindiği üzere Taliban, liderlerinin operasyonlar yürütmesi ve üyelerinin barınması için Pakistan sınırını üs olarak kullanıyordu. Afganistan'ın diğer komşularından hiçbiri de en azından şimdilik, Taliban karşıtı bir hareketi desteklemeye aday değil. Penşir bir kale, fakat aynı zamanda bir isyanı besleyebilecek lojistik şartlardan yoksun. Ve belki de en önemlisi, Taliban sadece uyuşturucuyla değil, aynı zamanda Amerika'nın bölgesel rakiplerinin çoğu da dahil olmak üzere müttefiklerinin gizli desteğiyle kendilerini finanse etti. Salih ve müttefikleriyse muhtemelen bir dış destek bulmakta zorlanacaklar.