Kuyruklarda bekleyen emekliden, gramla alışveriş yapan dar gelirliye kadar herkesin gündeminde kırmızı et fiyatları bulunuyor. Et ve Süt Kurumu'na ilişkin tartışmalar ve kurumun açıkladığı yüksek kâr, fiyat artışlarını gündemde tutuyor. Son dört yılda Türkiye'de et fiyatları sekiz katına çıkarak halkı isyan noktasına getirdi.
Ekonomist-Bankacı Uğur Gündüz, kaleme aldığı “Et niye pahalı ve nasıl ucuzlar?” başlıklı yazısında Türkiye ile dünya arasındaki korkunç makası gözler önüne serdi. Dünya genelinde ortalama 6,62 dolar olan etin kilogram fiyatı, Türkiye'de 20-25 dolar bandında seyrediyor. Dana kıymanın kilosu bin lirayı aşarak yaklaşık 25 dolar seviyesine ulaşmış durumda.
Et Neden Bu Kadar Pahalı? Temel Nedenler
Gündüz, Türkiye'de etin bu denli pahalı olmasının yanıtını, tarımsal politikalardaki hatalara dikkat çekerek maddeler halinde sıraladı:
İthal Yem Maliyeti: Maliyetlerin yüzde 60-70'ini oluşturan yem, ithalata bağımlı olduğu için döviz kurundaki her dalgalanmadan etkileniyor.
Meraların Talanı: Tarım dışı kullanıma açılan meralar ve plansız otlatma, doğal yem kaynaklarını kuruttu ve üreticiyi pahalı sanayi yemine mahkûm etti.
Yüksek Enerji Giderleri: Elektrik ve su faturalarındaki artış, besicinin maliyet yükünü ağırlaştırdı.
Aracı Vurgunu: Üreticiden tüketiciye uzanan zincirde aracı sayısı fiyatları katlıyor, üreticinin kazancını eritiyor.
Verim Sorunu: ABD'de ortalama karkas ağırlığı 450 kilo iken, Türkiye'de bu rakam 290 kiloda kalıyor.
Çözüm Reçetesi: Yem Üretimi Anahtar Nokta
Ekonomist Gündüz, çözümün özünün ve başlangıcının yem üretiminde yattığını belirterek şu önerilerde bulundu:
Yerli Yem Seferberliği: İthalata bağımlılığı bitirmek için yerli yem üretimi teşvik edilmeli.
Meralar Korunmalı: Meraların madencilik veya konut gibi amaçlarla talan edilmesinin önüne geçilmeli.
Verimlilik Artışı: Yerli ırkların ıslahı ile karkas ağırlığı 400 kilonun üzerine çıkarılmalı.
Piyasa Regülasyonu: Et ve Süt Kurumu (ESK), üreticiye destek verip garantili alım yaparak piyasayı etkin şekilde düzenlemeli.
Gündüz yazısını, "Türkiye’de et fiyatlarını etkileyen faktörler yalnızca arz-talep dengesiyle açıklanamaz. Ekonomik istikrar, tarımsal planlama ve üretici destekleri gibi birçok değişkenin bir arada değerlendirilmesi gerekir" uyarısıyla sonlandırdı.
