Türkiye seçim sathına girdi mi girmedi mi bilinmez ancak hemen her hafta kamuoyu araştırma şirketleri anket sonuçları açıklıyor.

AKP “erken seçim yok” derken bir yandan da seçim kanunu ve siyasi partilerde değişiklik yasalarını değiştirmeyi ve daraltılmış bölge sistemini konuşuyor.

Gazete Diken'den Minez Bayülgen, 9-12 Haziran tarihleri arasında 12 ilde bin 410 kişiyle yüz yüze görüşerek bir anket hazırlayan Avrasya Kamuoyu Araştırmaları Merkezi Başkanı Kemal Özkiraz ile röportaj gerçekleştirdi.

Kemal Özkiraz'ın açıklamaları şöyle oldu...

Haziran ayı anket sonuçlarınızı ilk kez bugün açıklıyorsunuz. Anketinizde partilerin oy oranları ne çıktı? 

AKP yüzde 35 seviyelerinde. CHP yüzde 28 civarında. İYİ Parti ilk kez 12’nin üstüne çıktı. HDP ise yüzde 12. MHP yüzde 7.5’in da altına inerek, yüzde 7 seviyelerine geriledi. DEVA Partisi yüzde 3, Gelecek Partisi de yüzde 2.5 düzeyinde. Saadet Partisi de yüzde 0.2 seviyesinde.

Peki cumhurbaşkanlığı seçimiyle ilgili sonuç ne çıktı? Hangi aday önde gidiyor?

Bu soruyu geçen ay sordum. “Çatı adayı olarak Ekrem İmamoğlu ve Tayyip Erdoğan yarışsa, kime oy verirsiniz” diye. İmamoğlu, Erdoğan’a 6.5 puan kadar fark attı. Bir de “Her parti kendi cumhurbaşkanı adayını çıkarsa ve ikinci tura kalsa” diye sordum. Bu kez de İmamoğlu ve Erdoğan arasındaki fark 5.5 puan çıktı. Yani İmamoğlu, Erdoğan’ın 5.5 puan önünde.

'YAVAŞ İLE ERDOĞAN BAŞA BAŞ'

Peki ya Mansur Yavaş için halk ne düşünüyor? 

Aslında Mansur Yavaş, Erdoğan ile başa baş gidiyor. Erdoğan yalnızca 0.2 önde. “İmamoğlu mu, Erdoğan mı” sorusunda kararsızlar yüzde 14 iken, “Yavaş mı, Erdoğan mı” sorusunda kararsızlar bu kez yüzde 21’e çıkıyor. 

Kararsızlar kimlerden oluşuyor?

Çok büyük kısmı HDP’lilerdi. Ölçmek için HDP’lilere ve İYİ Partililere, “Partiniz, CHP’nin adayını desteklerse siz ne yaparsınız” diye sorduk. İYİ Partililerin yüzde 85’i, “O zaman CHP’nin adayına oy veririm” dedi. Sadece yüzde 2.3 kadarı “CHP’nin adayına oy vermem” dedi.

'DEMİRTAŞ KİMİ İŞARET EDERSE...'

Peki HDP’lilerde sonuç ne çıktı?

Yüzde 90’ın üzerinde “CHP’nin adayına oy veririm” sonucu çıktı. Yüzde 2 kadar “Vermem” dedi. Yani çatı aday olursa fire verilmiyor. Diyelim çatı aday Yavaş belirlendi. O zaman HDP, daha doğrusu Selahattin Demirtaş, Yavaş’ı işaret ederse HDP’liler oy verir. 

Yani HDP’liler partilerini değil, yalnızca Demirtaş’ı mı dinliyor?

Evet, HDP’nin seçmeni Demirtaş dışındaki herkesi adeta parti bürokratları olarak görüyor. Lider Demirtaş. Bu çok net. Bakın, biz açık uçlu sormadığımız halde HDP’lilerin birçoğu anketöre Demirtaş için şık yazdırıyor.

Ne yazdırıyorlar peki? 

“Demirtaş ne derse ben ona oy veririm” yazdırıyorlar. Böyle bir şıkkımız olmadığı halde anketörleri “Bunu yaz” diye zorluyorlar. Şu çok net ki, HDP’lilikle, Demirtaş seçmenliği ayrışmış durumda. O yüzden HDP değil, Demirtaş kimi işaret ederse HDP seçmeni o kişiye oy verir. Durum bu. 

DEVA, Gelecek ve Saadet partililerin yüzde kaçı “CHP’nin adayını desteklerim” diyor? 

Saadet, DEVA ve Gelecek partilerinin toplamı yüzde 5-5.5’e tekabül ediyor. BU toplamın yüzde 56’sı da doğrudan CHP adayına oy vereceğini söylüyor. Yüzde 20 kadarı yani 1 puan kadarı vermiyor.

Peki, cumhurbaşkanlığı soruları ile devam edelim… 

Bu ay cumhurbaşkanlığı ile ilgili şöyle bir soru sorduk: “Seçim tek tur yapılır ve çatı aday olursa, aday ismi söylemeden Erdoğan’a mı yoksa muhalefetin ortak adayına mı oy verirsiniz?” “Kesinlikle Erdoğan’a veririm” diyen yüzde 38.

Peki muhalefetin adayına destek ne çıktı?

“Kesinlikle muhalefetin adayına oy veririm” diyenler ise yüzde 43’ü geçti. Yüzde 15’e yakın, “Emin değilim, muhalefetin adayının kim olduğuna göre değişir” cevabını verdi. Yüzde üç civarında da “Oy kullanmam” dedi. 

Ne muhalefete ne de iktidara oy veren bu yüzde 3 kimlerden oluşuyor? 

Muhtemelen AKP’den memnun olmayan, muhalefet deyince de tamamen solu anlayan yüzde 3’lük bir sağ kitle bu. Ancak günün sonunda bu nötr dağılır. Bir buçuk bir tarafa bir buçuk diğer tarafa gider. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın oyları neden düşüyor?

Türkiye’nin en büyük sorunlarının ilk dördü ekonomi çünkü… Liste şu şöyler: Ekonomi, geçim sıkıntısı, işsizlik, pahalılık. Bir ülkenin ilk dört sorunu böyleyse, o iktidar zaten oy kaybeder. Bu çok normal. 

Vatandaş ekonomik krizden doğrudan Erdoğan’ı mı sorumlu tutuyor? 

Evet. Bakın, parlamenter sistem varken, seçmen gözünde Erdoğan ile AK Parti arasında bir ayrışma vardı. Ancak şimdi tek başına yönetiği için artık ayrışma yok. Dolayısıyla AK Parti de yok. Seçmenin gözünde bir tek Erdoğan var ve iyi yapılan şey de kötü yapılan şey de Erdoğan’a yazılıyor.

'İMAMOĞLU İSTANBUL'DAKİ OYUNU ALIYOR'

İmamoğlu’nun 6.5 puan gibi önemli bir fark ile önde olduğunu söylüyorsunuz. O halde İmamoğlu İstanbul seçimleri’ndeki oylarını mı alıyor? 

Evet, kararsızları orantısal olarak dağıttımızda bu oran çıkıyor. 

İmamoğlu demek ki AKP-MHP seçmeninden de oy alıyor anlamı çıkıyor öyle değil mi? 

Evet. İmamoğlu zaten MHP seçmenin üçte birinden oy alacak. Bu oran Yavaş aday olursa biraz daha yükselecek. İlginç bir şey… Yavaş, İmamoğlu’na göre MHP’den çok daha fazla oy alıyor. Ancak İmamoğlu, İYİ Parti seçmeninde Yavaş’ı geçiyor, daha fazla karşılık buluyor.

Neden?

Hiç beklenmeyecek bir şey. İYİ Parti seçmeni aslında Türkiye’nin en muhalif seçmenlerinden.

Bu ne anlama geliyor?

Onlara iktidar vaat edildi. Partileri iktidara ortak oldukları halde iktidarı terk edip gelmiş milliyetçi seçmen var yarıya yakını. Yani eski MHP seçmeni. Bir de tabii İYİ Parti’nin içinde CHP’yi muhalefette yetersiz bulup İYİ Parti’ye gitmiş bir seçmen grubu var. İmamoğlu iki kez iktidarı yenmiş biri ve ona çok büyük hayranlık duyuyorlar. Zaten İmamoğlu öyle bir figür ki seçmenler için… Hem CHP’li hem, HDP’li hem, İYİ Partili… 

DEVA ve Gelecek partileri gelecek seçimde kendi cumhurbaşkanı adaylarını çıkaracaklarını söyledi. Böyle bir durumda sonuç ne olur? 

Bunu söylemek için çok erken. Bunlar söylenir, düşünülür ancak son kertede anketlere bakar ve ona göre karar verirler. Şu an hiçbir parti, “Biz cumhurbaşkanı adayı çıkarmayacağız” diyemez zaten.

Diyelim ki ayrı ayrı cumhurbaşkanı adayı çıkardılar… Cumhurbaşkanlığı ikinci tura kalırsa ne olur? 

“Kesin kaybedilir” diyemem ama YSK’nın 23 Haziran kararını bile bile seçimi ikinci tura taşıyacak bir hamle büyük bir macera olur. Bu yüzden en ideali muhalefetin çatı aday çıkarması.

Partilere dönersek… MHP, AKP’den oy çalan bir partiydi. Şimdi ise tüm araştırmalar baraj altında kalacağını öne sürüyor. MHP neden artık kendisine oy kaydıramıyor? Yoksa kaydırıyor da AKP’nin oyları mı çok düşüyor?

24 Haziran’dan önce yaptığımız söyleşide “MHP sürpriz yapacak, AKP’den epey oy alacak” demiştim. Peki niye bu oyu alıyordu? MHP kendisini tam iktidar gibi konumlandırmamıştı. MHP’nin kendi teşkilatlarına da anlattığı şuydu: “Ben bir tane bile bakanlık, genel müdürlük, kadro istemedim. Aslında iktidarın içinde yokum. Ancak dış güçler, terör örgütleri var. Bunlar, iktidarı devirmek istiyor. Bu iktidar devrildiğinde yerine geçmek istiyorlar. Ben de buna izin vermiyorum ve hiçbir beklentim olmadığı halde devleti ayakta tutmak için rakibime destek oluyorum.” AKP’nin özellikle kırsal seçmeni de buna teşekkür ediyordu.

AKP seçmeni teşekkür etmek için MHP’ye oy mu veriyordu?

Evet, hiçbir sıkıntısı olmadığı halde “Ben AK Partiliyim ama MHP’ye oy vereceğim” diyordu. Bir kısım AKP’li seçmenin de AKP’den şikayeti vardı, kopuyordu ama mahallesinin dışına çıkmadan MHP’ye oy veriyordu. 

Peki bu oylar MHP’den neden gitti? 

MHP’nin düşüşü özellikle EYT tartışmasından sonra başladı. Af yasası, AKP’den önce önergeleri reddediyor oluşu, MHP’yi iktidar partisi konumuna getirdi. Şu anda seçmen nezdinde Devlet Bahçeli, Erdoğan’dan daha muktedir gözüküyor. MHP’nin, hükümet iyi bir şey yapsa bile, ona da müsaade etmeyecek gibi bir imaj oluştu. MHP aşırı nobran, Bahçeli’nin tweet’leri çok aşağılayıcı ve kırıcı bulunuyor.