TOPLUMSAL HABER MERKEZİ Çin'in Wuhan kentinde ortaya çıkan ve başka ülkelerde de görülen yeni tip koronavirüsle ilgili çok sayıda insan bilgi sahibi olmak istiyor ve birçok sorunun cevabını arıyor. Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organisation – WHO), yeni coronavirus (2019-nCoV) hakkında en çok sorulan soruları yanıtladı. WHO tarafından hazırlanan slayt sunum, Türk Tabipleri Birliği (TTB) tarafından Türkçe’ye çevirildi. Yeni coronavirus ile ilgili en çok sorulan sorular ve yanıtları şöyle: Evde beslenen hayvanlar yeni koronavirüsü yayabilir mi? Halihazırda, evlerde beslenen köpek ve kedi gibi hayvanların yeni koronavirüsü kapabileceklerine ilişkin bir kanıt bulunmamaktadır. Ancak, bu hayvnlarla temasın ardından ellerinizi sabun ve suyla yıkamanız her durumda yerinde bir hareket olacaktır. Bu sizi, ev hayvanlarından, insanlara geçebilen, örneğin E.coli ve salmonella gibi çeşitli bakterilere karşı koruyacaktır. Çin'den gelen bir mektubun ya da paketin alınması güvenli sayılabilir mi? Evet, güvenlidir. Çin'den gönderileri alan kişiler yeni ortaya çıkan koronavirüsü kapma gibi bir risk altında değillerdir. Daha önceki analizlerden biliyoruz ki koronavirüsler mektup ya da paket gibi nesneler üzerinde uzun süre canlı kalamamaktadır. Yeni koronavirüs yaşlı kişileri mi etkiliyor, yoksa gençler de bu virüse yakalanabiliyor mu? Her yaştan insan bu virüsü kapabilir. Bununla birlikte yaşlı insanların ve daha önceden kimi sağlık sorunları olanların (örneğin astım, şeker, kalp hastalıklar gibi) bu virüs yüzünden ağır biçimde hastalanma olasılıkları daha fazladır. WHO her yaştan insanlara kendilerini virüse karşı koruyacak adımları atmaları, örneğin hijyene, özellikle solunum hijyenine dikkat etmeleri tavsiyesinde bulunmaktadır. Antibiyotikler yeni koronavirüsün önlenmesinde ve tedavisinde etkili midir? Hayır. Antibiyotikler virüslere karşı işe yaramaz, sadece bakterilere karşı işe yarar. Yeni koronavirüs bir virüstür ve bu nedenle antibiyotikelr önleme ya da tedavi amacıyla kullanılmamalıdır. Bununla birlikte, 2019-nCoV nedeniyle hastaneye yatmışsanız bakteriyel yan enfeksiyon mümkün olduğundan antibiyotik alabilirsiniz. Yeni koronavirüsü önleyecek ya da tedavi edecek özel ilaçlar var mı? Bugün için, yeni koronavirüsün önlenmesinde ya da tedavisinde tavsiye edilebilecek özel bir ilaç yoktur. Bununla birlikte, virüsü kapanlar için rahatlatıcı ve semptomları tedabı edici uygun bakım sağlanmalı, ağır hastalar da optimum düzeyde destekleyici bakımdan yararlanabilmelidir. Halen kimi özel tedavi biçimleri üzerinde çalışmalar yapılmaktadır. WHO, bir dizi ortağıyla birlikte, araştırma ve geliştirme çalışmalarının hızlandırılmasına yardımcı olmaktadır. Pnömoni aşıları sizi yeni virüse karşı da korur mu? Hayır. Örneğin pnomokokal aşı ve B tipi grip aşısı (Hib) gibi pnömoni aşıları yeni koronavirüse karşı koruma sağlamaz. Virüs o kadar yeni ve farklıdır ki kendi özel aşısının geliştirilmesi gerekmektedir. Araştırmacılar 201+9-nCoV aşısı geliştirmeye çalışmaktadır ve WHO bu çalışmaları desteklemektedir. Az önce sözü edilen aşılar 2019-nCoV'a karşı etkili olmasa bile, solunum yolu hastalıklarına karşı aşılanmanız sağlığınız açısından kuvvetle tavsiye edilir. Vücuda susam yağı sürülmesi koronavirüs girişini önler mi? Hayır. Susam yağı yeni koronavirüsü öldürmez. Yüzeylerdeki 2019-nCoV'u öldürebilecek kimi kimyasal dezenfektanlar vardır. Bunların arasında ağartıcı/klor temelli desenfektanlşar, eter eriyikleri, %75 etenol, perasetik asit ve kloroform yer alır. Ancak, bunları cildinize ya da burnunuzun altına sürdüğünüzde bunun virüs üzerinde pek az etkisi olacak ya da hiç olmayacaktır. Dahası, bu tür kimyasalları cildinize uygulamanız tehlikeli olabilir. Donanma fişeği, maytap gibi şeylerden çıkan gaz ve dumanın solunması nCoV-2019'u önler mi? Hayır. Bunlardan çıkan gaz ve dumanın solunması tehlikelli olduğu gibi yeni koronavirüsü de öldürmez. Donanma fişeği ve maytap gibi şeylerden gelen dumanda kimi insanların alerjisi bulunan hafif zehirleyici sülfür dioksit vardır. Göz, burun, boğaz ve akciğerlerde iritasyona yol açabilen bu madde ayrıca astım nöbetini de tetikleyevbilir. Dahası, yanan maddelere dumanını soluyacak kadar yaklaşmanız yanma riskini de beraberinde getirir. Sarımsak yemek yeni koronavirüs(2019-nCoV) enfeksiyonuna karşı koruma sağlar mı? Sarımsaki anti mikrobik özellikler taşıyabilecek sağlıklı bir besindir. Ancak, en sın salgından hareketle, sarımsak yemenin insanları yeni koronavirüsten (2019-nCoV) koruduğuna ilişkin herhangi bir kanır bulunmamaktadır. Ağız gargaraları sizi yeni koronavirüs enfeksiyonundan (2019-nCoV) koruyabilir mi? Ağız gargaralarının yeni virüse karşı koruma sağladığına ilişkin herhangi bir kanıt bulunmamaktadır. Kimi gargara sıvıları ağız salyasında bulunan belirli mikropları birkaç dakikalığına yok edebilir. Ancak bu söylenen, gargaranın sizi 2019-nCoV enfeksiyonundan koruyacağı anlamına gelmez. Isıl tarayıcılar yeni koronavirüs (nCoV-2019) enfeksiyonunun teşhisinde ne kadar etkili? Isıl tarayıcılar, yeni koronavirüs (nCov-2019) enfeksiyonu nedeniyle ateşi çıkan (vücut ısısının normalin üzerinde olması) kişilerin durumunun tespitinde etkilidir. Ne var kş bunlar, enfeksiyonu kapmiş, ancak henüz hastalanıp ateşi çıkmamış kişileri tespit edemezler. Çünkü enfekte olmuş kişilerin bu nedenle hastalanıp ateşlerinin çıkması 2 ile 10 gün arasında gerçekleşmektedir. Burnun düzenli olarak tuzla silinmesi yeni koronavirüs (nCoV-2019) enfeksiyonunun önlenmesine yardımcı olabilir mi? Burnun düzenli olarak tuzla silinmesinin insanları yeni koronavirüs (nCoV-2019) enfeksiyonundan koruduğuna ilişkin herhangi bir kanıt bulunmamaktadır. Bununla birlikte, burnun düzenli olarak tuzla silinmesinin nezleyi daha çabuk geçirdiğine ilişkin sınırlı da olsa kimi kanıtlar vardır. Ancak, gene de belirtmek gerekit ki burnun düzenli olarak silinmesinin solunum yolu enfeksiyonlarını önlediği kanıtlanmamıştır.