Kamuoyunda “11. Yargı Paketi” olarak bilinen Türk Ceza Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Adalet Komisyonu’nda bazı değişikliklerle kabul edildi. En çok tartışılan başlıklardan biri olan infaz indirimi (Kovid-19 düzenlemesi) daraltılırken, birçok suç ve yargılama alanında da önemli değişiklikler getiriliyor.
Tahliye kapsamı daraltıldı: Ağır suçlular kapsam dışı
Teklifin en kritik maddelerinden biri olan 27. madde, Kovid-19 dönemindeki infaz düzenlemesini 31 Temmuz 2023 öncesinde suç işleyenleri de kapsayacak şekilde genişletiyordu. Ancak komisyonda yapılan değişiklikle tahliye kapsamı daraltıldı.
Buna göre aşağıdaki suçlardan hükümlü olanlar infaz indirimi ve erken tahliyeden yararlanamayacak:
-
Terör suçları
-
Kadınlara yönelik kasten öldürme
-
Çocuklara yönelik kasten öldürme
-
Cinsel saldırı
-
Çocuğun cinsel istismarı
Düzenleme, kapalı cezaevinden açık cezaevine ve açık cezaevinden de denetimli serbestliğe 3 yıl daha erken geçiş imkânı tanıyor. İlk etapta yaklaşık 55 bin hükümlünün tahliyesi öngörülüyordu; kapsam daraltıldığı için bu sayının düşmesi bekleniyor.
İcra–iflas davalarında yeni kurallar
İcra ve İflas Kanunu’nda da önemli değişiklikler yapılıyor:
-
İhalenin feshini isteyen fakat nispi harç veya teminat yatırmayanların talepleri, mahkeme tarafından dosya üzerinden ve kesin olarak reddedilecek.
-
Eksik harç veya teminat yatırılmışsa, mahkeme iki haftalık kesin süre vererek tamamlanmasını isteyecek; tamamlanmazsa yine dosya üzerinden reddedilecek.
-
Anayasa Mahkemesi kararı doğrultusunda, borçlunun son 1 yıl içinde yaptığı bağışlama ve ivazsız tasarrufların iptali kolaylaştırılıyor; aile ve yakın çevreye yapılan düşük bedelli devirler, aksini ispat etmeyene kadar bağış sayılacak.
Avukatlara disiplin sistemi baştan düzenleniyor
Avukatlık Kanunu’nda kapsamlı değişiklikler öngörülüyor:
-
Avukatın, meslekten doğan suçlarından dolayı hakkında son soruşturma açılmasına karar verilirse, bu durum baroya bildirilecek.
-
Disiplin cezaları yeniden tanımlanıyor:
-
Uyarma
-
Kınama
-
Para cezası
-
İşten çıkarma
-
Meslekten çıkarma
-
-
5 yıl içinde yeni disiplin suçu işlenmesi halinde, bir derece ağır ceza uygulanacak.
-
İşten çıkarma cezası almış bir avukat, 5 yıl içinde yeniden disiplin suçu işlerse meslekten çıkarılabilecek.
-
Meslekten çıkarma hariç disiplin cezaları, 5 yıl sonra sicilden silinmek üzere disiplin kuruluna başvurulabilecek.
Dolandırıcılık davaları: Görev karmaşasına son
Dolandırıcılık ve nitelikli dolandırıcılık davalarında mahkemeler arasındaki görev karmaşasını önlemek için:
-
“Dolandırıcılık” suçunun yargılaması asliye ceza mahkemelerinde yapılacak.
-
Hâlihazırda ağır cezada görülmekte olan dosyalarda bu değişiklik gerekçe gösterilerek görevsizlik kararı verilemeyecek; davalara eski kurallara göre devam edilecek.
TCK'da ceza artırımları ve yeni suç tanımları
Teklif, Türk Ceza Kanunu’nda çok sayıda değişiklik içeriyor:
Kısmi akıl hastalarına hem ceza hem güvenlik tedbiri
-
Cezai sorumluluğu bulunan kısmi akıl hastalarında, hem hapis cezası hem de akıl hastalarına özgü güvenlik tedbiri birlikte uygulanacak.
-
Sağlık kurumunda zorunlu kalış süresi, ağır suçlarda en az 1 yıl, daha hafif olmayan suçlarda en az 6 ay olacak.
Sosyal medyada hakaret suçunda “ön ödeme”
-
Mağdura sesli, yazılı veya görüntülü iletiyle (örneğin sosyal medyadan) işlenen hakaret suçu, “ön ödeme” kapsamına alınıyor.
-
Kamu görevlisine görevi nedeniyle hakaret ise ön ödeme kapsamı dışında kalacak.
Taksirle yaralamada ceza artıyor
-
Basit taksirle yaralamada ceza aralığı 3 aydan–1 yıldan → 4 aydan–2 yıla çıkarılıyor.
-
Birden fazla kişinin yaralanması halinde ise alt sınır 9 ay, üst sınır 5 yıl olacak.
Güveni kötüye kullanma: Araçlar için daha ağır ceza
-
Suçun konusunun motorlu kara, deniz veya hava taşıtı olması, nitelikli hal sayılacak ve ceza bir kat artırılacak.
Kurusıkı silahlar da kapsama alınıyor
-
“Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması” suçuna, ses ve gaz fişeği atan kurusıkı silahlar da dahil ediliyor.
-
Bu suçlarda hapis cezasının alt sınırı 6 aydan 1 yıla, üst sınırı 3 yıldan 5 yıla çıkarılıyor.
-
Suç toplu yerlerde işlenirse ceza yarı oranında artırılacak.
Örgüt suçlarında ceza artırımı
-
Suç işlemek amacıyla örgüt kuranlara verilecek cezanın alt sınırı 4 yıldan 5 yıla, üst sınırı 8 yıldan 10 yılaçıkarılıyor.
-
Örgüt üyeliğinde üst sınır 5 yıla yükseltiliyor.
-
Örgütün silahlı olması halinde artırım oranı “1/4–1/2” yerine doğrudan “1/2” olacak.
-
Çocukların örgüt faaliyetlerinde araç olarak kullanılması durumunda, örgüt yöneticisine verilecek ceza yarısından bir katına kadar artırılacak.
Ulaşım araçlarını durdurma da suç kapsamına alındı
Ulaşım araçlarının kaçırılması veya alıkonulması suçuna, artık bu araçların hareketinin engellenmesi de eklendi:
-
Kara ulaşım aracını hukuka aykırı şekilde durduran veya hareketini engelleyen kişiye 1–3 yıl, aracı başka yere götüren kişiye 2–5 yıl hapis cezası verilecek.
-
Suçun konusunun deniz veya demiryolu aracı olması halinde ceza 3–7 yıl,
-
Hava aracı olması halinde 5–10 yıl ve 7–12 yıl arasında hapis cezası öngörülüyor.
Bilişim suçlarında banka/kripto hesaplarına 48 saatlik blokaj
Bilişim yoluyla dolandırıcılık ve kart suçları için yeni bir tedbir mekanizması getiriliyor:
-
Suçtan elde edilen menfaatin bulunduğu değerlendirilen banka, ödeme kuruluşu veya kripto hesapları 48 saate kadar askıya alınabilecek.
-
Askıya alma işlemi derhal savcılığa bildirilecek ve hesap sahibine tebliğ edilecek.
-
Hakim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde savcı emriyle, süresi içinde bu hesaplara el konulabilecek.
-
El konulan paranın mağdura ait olduğu tespit edilirse, soruşturma veya kovuşturma aşamasında mağdura iade edilebilecek.
-
Bu işlemleri uygulayan mali kuruluşlara, bu sebeple hukuki sorumluluk yüklenmeyecek.
Ayrıca, savcılık veya mahkemelerin banka, ödeme kuruluşu veya kripto şirketlerinden istediği bilgi-belgelerin 10 gün içinde iletilmesi zorunlu olacak; aksi halde 50 bin TL–300 bin TL arası idari para cezası uygulanabilecek.
Bölge adliye mahkemelerine daha geniş “bozma” yetkisi
Ceza Muhakemesi Kanunu’nda yapılan değişiklikle, bölge adliye mahkemelerinin:
-
Sadece usul değil, hukuka aykırılık tespit ettiklerinde de bozma kararı verebilmesinin önü açılıyor.
-
Hakaret suçunda uzlaştırma kapsamından çıkarılan dosyalar, daha önce başlanmışsa uzlaştırma hükümlerine göre sonuçlandırılacak; yeni dosyalarda ön ödeme hükümleri geçerli olacak.
Esnafın fiyat tarifesinde “uzlaşma komisyonu” dönemi
Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu’nda yapılan değişiklikle:
-
Esnafın mal ve hizmet fiyat tarifeleri oda tarafından hazırlanacak; birlik tarafından 30 gün içinde onaylanacak veya reddedilecek.
-
Belediyelerin, valiliğin veya Ticaret Bakanlığı’nın itirazı halinde, mülki amir başkanlığında bir uzlaşma komisyonu toplanacak.
-
Komisyon, maliyetler, makul kâr ve Orta Vadeli Program’daki enflasyon hedeflerini dikkate alarak nihai tarifeyi belirleyecek.
Özetle, 11. Yargı Paketi;
-
Kovid kaynaklı infaz indirimini tartışmalı alanlardan temizleyip ağır suçları kapsam dışı bırakıyor,
-
Dolandırıcılık, örgüt suçları, bilişim suçları, taksirle yaralama ve genel güvenlik suçlarında cezaları sertleştiriyor,
-
Avukatlık, icra–iflas, kamu ihale ve esnaf tarifeleri gibi geniş bir yelpazede teknik ama etkili düzenlemeler getiriyor.